HIPOTERAPIA

KANONY POLSKIEJ HIPOTERAPII

To ukierunkowane działanie terapeutyczne mające służyć poprawie funkcjonowania człowieka w sferach fizycznej, emocjonalnej, poznawczej i/lub społecznej, podczas którego, specjalnie przygotowany koń, stanowi integralną część procesu terapeutycznego. Realizowana jest przez wykwalifikowanego hipoterapeutę zgodnie z zaleceniami lekarza kierującego na hipoterapię i we współpracy z innymi specjalistami prowadzącymi danego pacjenta.

ODDZIAŁYWANIE HIPOTERAPII

1. Strefa fizyczna - podnoszenie ogólnej sprawności, normalizacja napięcia mięśniowego; torowanie prawidłowego wzorca chodu; poprawa koordynacyjnych zdolności motorycznych, głównie równowagi i poczucia rytmu; poprawa orientacji w przestrzeni i schemacie własnego ciała; stymulacja i normalizacja czucia głębokiego i powierzchniowego.

2. Strefa emocjonalno-motywacyjna - wzrost motywacji i akceptacji procesu terapeutycznego; zwiększenie poczucia własnej wartości; zmniejszenie zaburzeń emocjonalnych.

3. Strefa poznawcza - stymulacja odbioru wrażeń zmysłowych; poprawa percepcji wzrokowej i słuchowej; stymulacja uwagi, pamięci, myślenia, mowy; nabywanie i rozwijanie nowych umiejętności.

4. Strefa społeczna - aktywizacja psychospołeczna, rozwijanie pozytywnych relacji społecznych.


FORMY HIPOTERAPII

1. Fizjoterapia na koniu - gimnastyka lecznicza na koniu poruszającym się stępem, mająca na celu usprawnienie ruchowe; prowadzona przez fizjoterapeutę lub pod jego kierunkiem.

2. Psychopedagogiczna jazda konna i woltyżerka - zespół działań jeździeckich, pedagogicznych i psychologicznych podejmowanych w celu usprawnienia intelektualnego, poznawczego, emocjonalnego i fizycznego; prowadzona przez psychologa, pedagoga, terapeutę zajęciowego lub pod ich kierunkiem.

3. Terapia kontaktem z koniem - celem terapii jest nawiązanie kontaktu pacjenta ze zwierzęciem, z otaczającym środowiskiem, wreszcie z innymi ludźmi, jej istotą jest kontakt pacjenta z koniem, stworzenie sytuacji terapeutycznej, a nie samo dosiadanie konia; prowadzona przez psychologa, pedagoga, lekarza psychiatrę lub pod ich kierunkiem.

Ponadto wyróżnia się jazdę konną dla osób niepełnosprawnych (rekreacyjną i sportową), która nie stanowi części hipoterapii, ale jest z nią ściśle związana i może mieć aspekt terapeutyczny.


WSKAZANIA

Hipoterapia może przynosić korzyści we wszystkich obszarach funkcjonowania człowieka: fizycznym, motywacyjnym, emocjonalnym, poznawczym oraz społecznym. Każda osoba niepełnosprawna, cierpiąca na jakąkolwiek chorobę czy zaburzenie może wynieść specyficzne dla siebie korzyści z zajęć hipoterapeutycznych. Hipoterapii poddawane są najczęściej osoby z następującymi schorzeniami i zaburzeniami rozwoju.

 

Dzieci

Zespoły neurologiczne:

  1. Mózgowe porażenie dziecięce, konieczna samodzielna kontrola głowy i czynna pozycja siedząca pacjenta.
  2. Stany po urazach czaszkowo-mózgowych.
  3. Minimalne uszkodzenia mózgu.
  4. Choroby mięśni (przy sile mięśni ocenianej w skali Lovetta na min. 3 punkty), konieczna indywidualizacja intensywności i czasu zajęć.
  5. Dzieci niedowidzące i niewidome.
  6. Choroby i zaburzenia psychiczne.

Zespoły ortopedyczne

  1. Wady postawy.
  2. Skoliozy do 20° wg Coba z wyjątkiem progresujących skolioz idiopatycznych.
  3. Stany po amputacji i wady rozwojowe kończyn.

Inne

  1. Zespoły genetyczne, np. Zespół Down'a (z obowiązkowym zdjęciem rtg - bocznym i czynnościowym - odcinka szyjnego kręgosłupa.
  2. Przepukliny oponowo-rdzeniowe, w zależności od wysokości uszkodzenia, obrazu klinicznego, współwystępowania wodogłowia.
  3. Zespoły psychologiczne: zaburzenia emocjonalne, upośledzenia umysłowe, niedostosowanie społeczne
  4. Opóźnienie psychoruchowe o nieustalonej etiologii.

Dorośli

1. Stwardnienie rozsiane.
2. Stany po udarze.
3. Stany po urazach czaszkowo - mózgowych.
4. Inne choroby narządu ruchu na tle neurologicznym i ortopedycznym.
5. Choroby i zaburzenia psychiczne.
6. Uzależnienia.
7. Patologie społeczne.


PRZECIWWSKAZANIA

Przeciwwskazania bezwzględne:
- Uczulenie na sierść, pot lub zapach konia
- Nie wygojone rany
- Nietolerancja tej formy terapii przez pacjenta, np. niepohamowany lęk
- Odklejanie siatkówki, wzmożone ciśnienie śródgałkowe
- Brak kontroli głowy w rozwoju motorycznym i czynnej pozycji siedzącej
- Wodogłowie bez wszczepionej zastawki
- Niestabilność kręgów szyjnych występująca np. w zespole Down'a
- Zwichnięcia i podwichnięcia stawów biodrowych
- Skoliozy powyżej 20° wg Coba oraz progresujące skoliozy idiopatyczne
- Choroby mięśni przy sile mięśni ocenianej poniżej 3 punktów w skali Lowetta
- Pogorszenie stanu w zespołach neurologicznych, stanach po urazach czaszkowo-mózgowych, ADHD, chorobach mięśni
- Ostre stany chorób i zaburzeń psychicznych
- Podwyższona temperatura
- Ostre choroby infekcyjne

Przeciwwskazania względne:
- Padaczka
- Upośledzenie umysłowe w stopniu głębokim
- Zaburzenia mineralizacji kości
- Utrwalone deformacje i zniekształcenia, przykurcze, ograniczenia zakresu ruchu układu kostno-stawowego
- Dyskopatia
- Hemofilia oraz inne skazy krwotoczne
- Schorzenia okulistyczne - wymagana konsultacja
- Przepuklina oponowo-rdzeniowa zlokalizowana w odc. lędźwiowym

ZESPÓŁ HIPOTERAPEUTYCZNY

- Lekarz prowadzący lub konsultujący zespół.
- Wykwalifikowany hipoterapeuta.
- Współpracownicy: fizjoterapeuta, psycholog, pedagog, pedagog specjalny, neurolog, ortopeda lub inny specjalista w zależności od specyfiki problemu pacjenta.
 

Hipoterapeuta ma prawo odmówić prowadzenia zajęć w przypadku, gdy:

- ma wątpliwości co do wskazań zawartych w skierowaniu lub uzna, że istnieją istotne przeciwwskazania do prowadzenia hipoterapii u danego pacjenta,
- pacjent ma niepełną dokumentację,
- nie czuje się kompetentny prowadzić zajęcia z danym pacjentem,
- występuje niezgodność charakterów pomiędzy nim a podopiecznym.
 

DOKUMENTACJA

Powinna zawierać:
- skierowanie na hipoterapię z uwzględnieniem pełnej diagnozy dotyczącej schorzenia,
- okresowe badania kontrolne (min. raz w roku) ze szczegółowym opisem stanu zdrowia pacjenta,
- opisową ocenę postępu prowadzonych zajęć.


CZAS TRWANIA ZAJĘĆ

W zależności od potrzeb pacjenta - średnio 30 minut.
 

ZASADY BEZPIECZEŃSTWA

1. Zajęcia hipoterapii prowadzone są indywidualnie (1 hipoterapeuta = 1 pacjent).
2. Sposób asekuracji dobiera się w zależności od potrzeb pacjenta. Stosuje się asekurację z góry, z dołu, obustronną z dołu. W przypadku psychopedagogicznej jazdy konnej i woltyżerki stosuje się asekurację właściwą dla tych dyscyplin.
3. Konia podczas zajęć hipoterapii prowadzi osoba mająca przeszkolenie i doświadczenie w obsłudze konia.


Autorzy tekstu:
Monika Gasińska, Jan Krupiński, Maria Należyty, Alicja Paszkiewicz, Wincenty Smolak, Irena Solecka, Anna Strumińska, Dominika Ustjan, Marta Woińska.
Copyright by Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Hipoterapeutycznego, 2007
(wersja poprawiona i uzupełniona Kanonów Polskiej Hipoterapii przyjętych przez PTHip w 2002 r.)


Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Hipoterapeutycznego
02-797 Warszawa, ul. Nowoursynowska 100
tel/fax (022) 59 31 900
www.pthip.org.pl e-mail biuro@pthip.org.pl